Контракт белән хезмәт итүче Раят Усманов: «Мин түзеп тора алмыйм. Сезне без сакламасак, кем саклар?!»

“Бик борчылып тормагыз. Бар да яхшы булыр. Җиңү яулап кайтачакбыз”, – ди ул апасы Айгөлнең күз яшьләре белән капланган моңсу йөзенә карап.
Орнашбаштан Раят Усманов белән очрашкан бар, әмма күзгә-күз карап сөйләшергә һич җай чыкмады. Ул хезмәттәше, Арча егете белән районнан махсус хәрби операция зонасына машина алып китте. Беренче очрашу шунда булды. Икенчесендә гуманитар йөк озаткан көнне күрдем. Район җитәкчесенә, халкына ярдәмнәре өчен рәхмәт сүзләре җиткерде ул. 
– 2 февральдә китә инде ул, – диде Утар Аты авыл җирлеге башлыгы Альбина Мөхәммәтгалиева Раятның телефон номерын сорагач. 

Бер шалтыратканда юлда иде ул. “Минем взводтагы (Раят өлкән сержант, взвод командиры) бер егетне алып кайтканнар. Пермьгә шуны күмәргә барам”, – диде. Җае булу белән шалтыратырга вәгъдә итте. Кайткач хәбәргә чыкты. Тик... “Тагын ике егетемнең һәлак булуы турында хәбәр килеп иреште. Бик авыр әле миңа”, – диде. Борчырга йөрәгем җитмәде, шул арада китеп тә барды. Раятның апасы гына түгел, әнисе урынында да булган бертуганы Айгөл Исмәгыйлева белән аралашырга туры килде.

– Аларның үлемнәрен бик авыр кичерде ул. Үзен гаепле санады. “Ялга кайтмаган булсам, мин аларны ут эченә кертмәс идем һәм алар исән булыр иде”, – дип өзгәләнде, – диде Айгөл. 
Бервакытта да үзе турында кайгыртмады  Раят, кеше турында уйлады. Һәрвакыт авызы ерык аның, елмаеп кына тора. Үзе бик гади, дөрес, кызулыгы бар, әмма бер эшкә дә тота-каба тотынмый, уйлап кына башкара. Сүзләрен дә уйлап һәм үтемле итеп әйтә. Шуңа аны, кайда гына булмасын, ихтирам итәләр. 

Айгөл үзе дә бик ачык һәм аралашырга җайлы ханым булып чыкты. Аз гына вакыт эчендә дә аның белән күп нәрсә турында сөйләшергә өлгердек. Әлбәттә инде, әңгәмәбез, беренче чиратта, Раят турында булды. 
– Раят Әтнә районының Иске Өҗем авылында туды. Гаиләнең ул якларга килеп урнашуының да үз тарихы бар. Әни үзе Башкортстан якларыннан. Вәдүт  исемле Шушмабаш авылы егете белән танышкан һәм аңа кияүгә чыгып, авылга кайткан. Гаиләдә ике кыз туган. Шуның берсе мин, – диде Айгөл. – Әтиебез вафат булганда миңа унбер, сеңлем Резидәгә (ул Сөрдедә яши) ун яшь иде. Әнине Марсель исемле кешегә димләгәннәр. Ул да хатынын югалткан һәм аның да ике баласы, уллары бар. Дөрес, алар зурлар иде инде, берсенә – 27, икенчесенә 25 яшь. Әнә шулай без Иске Өҗемгә килеп урнаштык. Төрле чаклар булды, яшермим. Әмма үги әти безгә караңгы чырай күрсәтмәде, уллары белән бик якын туганнар булып яшибез. Раят – әни белән үги әтинең уртак балалары. 

Әнә шулай зур бер гаилә булып яши башлагач кына әниләре рак белән авырып китә. Әнисен карарга һәм гаиләне алып барырга шәһәрдән ике кечкенә баласы белән кызы Айгөл кайта.  
– Ирем төзелештә эшли иде. Өстенә әйбер төшеп, ул үлеп китте. 23 яшемдә ике бала белән тол калдым. Олы кызыма ике дә тулмаган, икенчесенә, улыма ун көн дә булмаган, бала табу йортыннан яңа чыккан гына идек. Үземә юанычны гаиләмдә таптым. Әнине карадым, балаларны үстердем, өйдә ярдәмче булдым. Тик әниебез аякка баса алмады, 49 яшендә вафат булды. Ул вакытта Раятка 13 яшь иде, – диде Айгөл.

Малайның әтисе яңадан өйләнергә теләвен әйтә. Әмма балалар, бигрәк тә Раят каршы килә. Өйдә тавыш чыга. Тик Марсель абый аларга карап тормый, хатын алып кайта. Айгөл Орнашбаштан йорт сатып алып, балалары белән шунда күчә. Раят үз әнисен алыштырган чит хатын белән уртак тел таба алмый, апасы аны үз янына ала. Саба районының бер авылындагы кадетлар әзерләү мәктәбенә укырга бирә. Аннан да малай әтисе янына түгел, апаларына кайтып йөри.

– Мин алган өйне сатучы (ул Раилнең әби-бабайсының йорты була), хәзер кайнанам килгәләп йөрде. Өйләнмәгән бер улы булуы турында сөйли иде. Икебезне якыннанрак таныштырырга теләде, – диде Айгөл. – Раил белән килешеп киттек. 38 яшь иде аңа. Арабыз 13 яшь. Минем ике бала бар. Ул аңа карап тормады, бергә яши башладык. Минем балаларга биш һәм өч яшь кенә иде әле. Әти, дип үстеләр. Хәзер берсенә – 18, икенчесенә 16 яшь инде. Үзебезнең өч бала туды. Шәхси фермабызны булдырдык. Мөгезле эре терлек һәм сарыклар тотабыз. Үзем авыл клубында сәнгать җитәкчесе. 

Раятны да якын итә Раил. Бергәләп җыелышларына, бәйрәмнәренә йөриләр. Ялларга кайтканда үз уллары кебек каршы алып, озатып калалар. “Сиңа укуыңны дәвам итәргә кирәк. Электрик булырга укы. Югала торган һөнәр түгел”, – ди апасы Раятка кадет мәктәбен тәмамлаганнан соң. Аның киңәшен тотып, егет укырга керә, тик тәмамлап бетерми, академик ял алып, үз теләге белән армиягә китә.

– Анда да башка егетләр төсле генә хезмәт итәргә риза булмады, – ди Айгөл. – Алты айдан соң контракт төзеп, Сириягә китте, Кызыл диңгездә судноларны саклаганнар. Аннан Африкада Судан, Джибути дәүләтләрендә хезмәт итте. Кайткач өйләнде, балалары туды. Тик тормышлары барып чыкмады, аерылыштылар. Ә баласын ташламый, кайтканда очрашып, ярдәм итеп тора. 

Армиядән соң Раят Усманов Казанга полициягә эшкә урнаша. Һәм шул вакытта махсус хәрби операция башлана. Бергә эшләгән хезмәттәшләре шунда китә. Кайберләре һәлак тә була. Моны авыр кичерә Раят. “Мин дә шунда булырга тиеш. Китәсем килә”, – ди бервакыт авылга кайткач апасына. Апасы ничек кирәк алай каршы килә. Мобилизация башлану белән шуны гына көткән кебек: “Мин түзеп тора алмыйм. Сезне без сакламасак, кем саклар?” – дип контракт төзеп беренчеләрдән булып китә. Узган ел октябрь аенда яралана. Штурм вакытында аякларына зур зыян килә. Госпитальдә дәвалана. Аякка баскач, яңадан китә. Күрсәткән батырлыклары өчен медальләр белән бүләкләнә. “Алты медале генә бар”, – ди Айгөл. – Кызганыч, әтисе генә, алар аралашып торды, улының нинди батыр егет икәнен белә алмады, нәкъ өч ел элек февраль аенда вафат булды. Без Раят белән горурланабыз. Исән-сау гына булсын. Җиңү яулап кайтсын”.
Бу мәкаләне язганда Раят Усманов хезмәт иткән урынына барып җиткән иде инде. “Телефоннан сөйләштек. Якташларына сәлам җиткерергә кушты”, – диде апасы.
Раят, якташларың сине көтә. Җиңү яулап кайткач очрашып сөйләшербез әле, Алла боерса.

Утар Аты авыл җирлеге башлыгы Альбина Мөхәммәтгалиева: «Раят Усманов Утар Аты мәктәбендә укымады. Әмма шушы авылда кайнап яшәгән егет ул. Безнең егет!  Махсус хәрби операция зонасындагы егетләргә ярдәм итүгә бөтен кеше – олысы, кечесе кушылды. Раят хезмәт иткән полктагылардан рәхмәт сүзләре дә килеп иреште. Видео итеп җибәргәннәр. Утар Аты җирлегеннән хәрби операция зонасында җиде кеше хезмәт итә. Шуларның иң өлкәненә беренче мартта 60 яшь тула, иң яшенә 24 яшь. Утар Аты авыл җирлегендә яшәгән бөтен кеше дә егетләргә ярдәм итә алуыбыз, аларны сөендерүебезгә шатланабыз, өлешебез керүе белән горурланабыз. Безнең теләкләр кабул булып, тизрәк җиңү яулап, исән-сау кайтсыннар иде егетләребез».