Зөлфия Вәлиева: “Төрмәдә утыручы кызларга итле бәлеш тә пешердем”

– Зөлфия ханым, энегез вафатына ничә ел булды инде? Бу фаҗигагә ачыклык кертеп булдымы?
– Энем вафатына 29 ел инде. Бу шундый билгесез бер хәл булды. Яңа ел алдыннан энем дусты белән Саратов өлкәсенә эшлекле сәфәрдә иде. Аларны юлда ЮХИДИ хезмәткәре туктаткан. Ничектер сүзгә килеп, ике арада бәхәс купкан. Полиция хезмәткәре исерек булган. Коралын алып энемне атып үтергән. Бу язмыштыр инде... Машинасы тулы бүләк иде. Һәрберебезгә күчтәнәч әзерләгән булган, ә без “бүләк” итеп өй түренә Рөстәмне алып кайтып салдык. 29 декабрьдә җирләдек. Малайлар подъезддан чыккач ук зиратка кадәр юлга чәчәк сибеп бардылар. Шул чәчәкләр өстенә кар яуды, алар бозланып катты. Чәчәкле юл бер ай чамасы шул килеш торды. Бер 10 еллап Яңа елларыбыз бәйрәм булмады. Хәзер дә шулай ук, бу – гомерлек яра. Рөстәм үлеменнән соң беренче Яңа ел әле дә хәтеремдә. Телевизорны кабызып, концерт карап утырабыз. Гел элеккеге җырлар гына яңгырады, һәрберсендә “мой милый, мой родной” сүзләре... Бер сүз дәшмичә, тынлыкта елап утырдык. Яңа ел җитүе энемнең үлеме турындагы хатирәләрне яңартып тора. “Вакыт дәвалый”, – диләр, әмма күңелдә сакланган хәтер китапларын әз генә ачып җибәрсәң дә, куркыныч упкынга төшеп китәсең. Рөстәмгә 20 яшь иде, 9 айлык бала әтисез калды. Кайгы – гаиләңдәге якын кешеңнең үлеме. Калган сынауларга борчылырга да кирәкмидер. 

– Энегезнең кызын да сез тәрбияләп үстердегез дип беләм. Ни өчен ул әнисе белән калмады?
– Динарага 2 яшь булганда, әнисен (энемнең хатыны) кулга алдылар. Килен сөйләве буенча, аңа акча кирәк булган, шуңа бер чынаяк анашаны саттырганнар, шунда ук кулга алалар. Динараның әнисен ана хокукыннан мәхрүм иттеләр. Балакай әти-әниләрем карамагында калды. Миннән булсын яхшылык дидем дә Динараны әнисе янына төрмәгә алып бардым. Без анда бер кич кундык та әле. Төрмәдә утыручы кызларга итле бәлеш тә пешердем. Мин ана баласын сагынадыр дип уйлап, бу гамәлемне чын күңелдән эшләдем. Әнисе төрмәдән чыкканда, Динара безнең белән яши иде инде. Яңа фатирга күчкәч, иремнән рөхсәт сорап, энемнең кызын үз балаларыбыз белән бергә тәрбияләп үстердек. Опекунлыкны үз өстемә алдым. Динараның әнисе янына кайтасы килмәде. 

– Динара сезгә “әни” дип эндәшәме?
– Юк инде. Аның исән-сау әнисе бар бит. Миңа “әни” дип әйтүе дә кирәк түгел. Динараның “апайка” дип эндәшүе дә күңелемә җылы бирә. Без бик яхшы мөнәсәбәтләрдә. 

– “Араларыгыз суынган”, – дигән сүзләр дә булды. Хакмы бу?
– Динара мәктәпне тәмамлауга әби-бабай янына күчәргә теләде. Анда 3 бүлмәле фатир, безнең дә балалар кечкенә иде. Каршы килмәдем. Мәктәп тә тәмамланды, баланың бунтарьлык вакыты да башланды. Менә Динара да бераз үзгәрде, сөйләшми башлады. Элек мин дә бу хәлне аңлап бетермәдем. Хәзер психология буенча белемем булгач, башка күзлектән карыйм. “Сиңа да, миңа да кыен. Әби-бабайларыңа илтеп куяргамы?” – дип сорадым. Динараның әйберләрен җыйдык. Чыгып китәр алдыннан рәхмәт тә әйтмәде. Опекуннарга биргән акчаны кулланмыйча җыеп барган идем, шул акчаларны Динарага тоттырдым. Бик яхшы сумма җыелган иде. Динарага бернинди үпкә сакламыйм. Ул бик акыллы кыз. Казанда халыкара багланышлар институтына укырга кергән иде. Рус теле һәм әдәбияты буенча БДИны да 98шәр баллга тапшырды. Бервакыт деканаттан Динараның укуын туктату турында хәбәр салдылар. “Миңа укырга кызык түгел, бер мәгънәсен дә күрмим”, – диде. Бу вакытта да каршы килмәдем, мин андый яшьләрне аңлыйм. Теләмәгән җирдә укырга кирәкми. Бала кадерле 4-5 елын теләмәгән җирдә азаплана-азаплана сарыф итә. Динара үзенә кызыклы өлкәне тапты, ул ди-джей булып эшли. Россия буенча гастрольләргә йөри, Казанның бик танылган пабында арт-директор булып эшли. Безнең ишекләр аның өчен һәрвакыт ачык. 

 – Психолог дипломын алгач, дөньяга караш үзгәрдеме?
– Бар сәнгать яралы язмышларга корылган бит. Психологик яктан сау-сәламәт кешеләр генә булса, бернинди сәнгать тә булмаячак. Бервакыт хәтта эштән кызык тапмый башлаган идем, чөнки образларның күңел җәрәхәтләрен күргәч, проблеманың чишү юлларын табып була. Сәнгать кешеләрен кечкенәдән алган психологик жәрәхәтләре илһам чыганагы булып тора.

– Үзегезнең күңел җәрәхәтләрен төзәтеп булдымы соң? 
– Беләсеңме, элек мин гел нәрсәдер көтеп яшәгәнмен. Кемнәндер нәрсәдер көтүне бетерергә кирәк. Барысы да безнең кулда бит. Әгәр иртән тору белән урын өстеңә каһвә алып килүләрен теләсәң, торып каһвә ясыйсың да, караватка ятып эчәсең. Аллаһ Тәгалә дә, галәм дә, дустың да, балаң да, ирең дә сиңа “тиеш” түгел. Күп кеше күңелендә бала халәтендә яши. Кемнәндер гаеп эзлисе, үзеңне бераз жәллисе килә. Бар проблемаларны да үзебездән эзләргә кирәктер. 

Тулы әңгәмәне "Шәһри Казан"нан укый аласыз