Юныс Әхмәтҗановның хыялы булган Татар ашлары йортына бүген кем хуҗа?

Хыял туганда

Теләче районының Олы Кибәхуҗа авылында туып, өч яшеннән Казанда яшәгән егет хезмәт юлын Бөек Ватан сугышының иң катлаулы чоры – 1942 елда завод ашханәсендә башлый. Ул чакта Юныска нибары 15 яшь була. Әмма, яшь булуына карамастан, авыл һәм шәһәрдә яшәүче татарларның туклану рәвешләрен, халык ризыкларын пешерү серләрен өйрәнергә тотына ул. 24 яшендә егетне Казан ашханәләре һәм кафеларында производство мөдире итеп билгелиләр.

1959 елда тәүге китабы дөнья күрә. Юныс Әхмәтҗановның «Татар халык ашлары» китабын кулына алмаган хуҗабикәләр, ул китапны сакламаган гаиләләр Татарстанда бик сирәктер. Әмма аш-су остасы моның белән генә тукталып калмый, татар авыллары буенча йөреп, бөртекләп диярлек рецептлар җыя һәм бер-бер артлы китаплар әзерләвен дәвам итә. «Ашларыбызга гына игътибар итегез: токмачын аласыңмы, бәлешен яки татлыдан-татлы чәй ашларын әйтәсеңме – барысы да чын сәнгать әсәрләре бит алар. Белергә, өйрәнергә, шуларны табыннарыбыз күрке итү өчен, тырышып хезмәт итәргә генә кирәк», – дип яза аш‑су остасы үзе.

Юныс Әхмәтҗанов 1969 елда тормышындагы иң зур хыялын чынга ашыра – Советлар Союзындагы беренче Татар ашлары йортын ачуга ирешә. Бүген Казанның үзәк урамында урнашкан әлеге бинада Юныс ага хөрмәтенә ачылган истәлек тактасы гына утырып калды…

Хыял «үлгәндә»

Татар ашлары йорты – ярты гасырдан артык эшләп, 2020 елда ябылган Казанның легендар рестораны.

– Заманында бөтен Татарстанны ашаттык инде без, – ди Юныс Әхмәтҗанов белән бергә 15 еллап эшләгән аш-су остасы, «тәмле» китаплар авторы Зөһрә Камалова. – Юныс абыйның кулы астына эләккәнгә, аның белән бергә эшләгәнгә бик бәхетле мин. Әмма Татар ашлары йортының язмышы өчен бик кайгырам. Юныс абый бакыйлыкка күчкәннән бирле тәртип булмады кебек инде анда… Яхшы җитәкче кирәк шул мондый җиргә.

Юныс ага өчен кадерле булган Татар ашлары йортының соңгы еллардагы язмышы өчен әле берәү, әле икенче берәү җаваплы булып карады. Әмма заманында шәһәр халкы һәм кунакларының яраткан урыннарының берсе булган әлеге бинаның ишекләре инде шактыйдан бикле. Ә күптән түгел генә аны Бауман урамындагы «Музей иллюзий», «Дом вверх дном» һ.б. күңел ачу үзәкләренең хуҗасы, эшмәкәр Александр Донской сатып алган. Хәзер Татар ашлары йортының киләчәге – яңа хуҗа кулында. Аның үткәне белән танышырга өлгергән эшмәкәр бу бинаны нишләтмәкче була икән? Бу сорауны үзенә бирдек.

– Нәтиҗәсен төгәл генә әйтә алмыйм, әмма ул күңел ачуга юнәлдерелгән проект булачак. Моңарчы бер җирдә дә күренмәгән яңа форматлар кулланырга ниятлим. Хәзерге вакытта мин Япония, АКШ, Гарәп Әмирлекләренә сәфәр кылып, бу проект өчен кызыклы идеяләр эзлим, – диде ул. – Ни өчен Казанмы? Чөнки Татарстан башкаласы туристлар саны буенча – алдынгылар рәтендә. Ә Бауман урамы – монда килгән кунакларның иң яраткан урыны. Шуңа да мин бу бинаны сатып алырга булдым. Аның тарихын, эчтәлеген беләм, хәтта мондагы мохитне саклау теләге дә бар иде. Әмма мин – татар түгел. Шуңа да миңа сезнең милли традицияләрне аңлау, аеруча саклау бик авыр.

Шулай итеп, инде әйткәнебезчә, Татар ашлары йортында Юныс Әхмәтҗановның эзе истәлек тактасы рәвешендә генә калды.

– Татар ашлары йортының өске катында Юныс абыйның музей кебегрәк эшләнгән хәтер почмагы бар иде. Мин аның исәнме-юкмы икәнен белмим дә инде хәзер… Әйберләр күп иде анда, тулы бер музей ачарлык. Ачарга кирәк тә! Һич югы ул хәтер почмагы Татар ашлары йортында сакланырга тиеш. Яңа хуҗа 15 квадрат метр урынын кызганмас әле. Юныс абый – бу бинага нигез салучы бит! – диде Зөһрә ханым Камалова.

Тулырак чыганакта: https://vatantat.ru/2023/02/106088/