Тәрәзәдән күтәреп алганда, егылып төшеп, аягын сындырды» – тулай торак истәлекләре (»Интертат », Энҗе Габдуллина)

Комендант апа – тулай торакның бизәге

Беренчедән, үземнең дә тулай торакта яшәгән елларымны искә алып узыйм. Ни дисәң дә, 4 ел гомерем шул «общага»да узды бит. Әле күптән түгел генә төенчекләремне төйнәп фатирга күченгән кеше буларак, сагыну хисе күңелне тырнап тормый. 4 ел «муеннан җитә» икән. Яшәсен яшәдем, студент тормышының бу ягын да, теге ягын да татып карадым, шуның белән Аллаһы әппәр.

«Студентлар шәһәрчеге» дигән совет чоры тулай торагында үтте яшь гомер. Иң истә калганы – комендант апа. Аның турында мемуарлар язарга була.

Беренче елларны безнең комендант Фәния исемле олы яшьләрдәге апа иде. Бу юлларны укыган һәм студент елларында тулай торакта яшәгәннәр, үзләренең комендантларын танып, «сагынып» куяр. Чөнки Фәния апа – бөтен комендантларның прототибы булырлык комендант.

Аның беренче этажда кычкыруы була, 9 этажлы тулай торак тулаем «дерт» итеп куя иде. Ул кычкырудан соң ишекләр 2 кат йозакка бикләнә, ут сүнә, сулаган тавыш та ишетелми. Эвакуация вакытында иртәнге 7дә бөтен «общага»га Фәния апа тавышы яңгырый. Болай да кычкырып сөйләшкән апа көчле тавыш биргеч аша 6да гына йокларга яткан студентларны 7дә урыныннан сикертеп торгыза. Җәһәннәмгә эләккән кебек хисләр туа инде менә. Ул тавышта шайтан чаткылары сизелә. Валлаһи, минем гомердә ул кадәр көчле һәм каты тавышлы хатын-кыз очраткан булмады. Комендант булу – Фәния апаның «призвание» булгандыр инде.

Акча түләмәгән булсаң, кереп тә йөрмә, Фәния апаның күзенә күренмә дә. Бер көн артык яшәп кара, нигә урамда булса да кунмадым, дияр хәлгә төшәчәксең. Исәнләшми үтеп кара, бөтен буш һәм буш булмаган сәгатьләреңдә кешеләрдә булырга тиеш булган, ә синдә эзе дә булмаган тәрбиялелек турында лекция тыңлаячаксың. Кыскасы, иң яхшысы – күренми торган кеше булып, беренче этаждагы комендант кабинеты яныннан очып кына үтеп китү.

Андый тулай торакларда шундый кешеләр эшләргә тиеш тә инде. Чөнки Фәния ападан бөтен кеше курка иде. Иманыңны ала торган чын татар хатыны инде менә. Авылларда була бит шундый ут чәчрәтеп, бөтен кешене куркытып тора торган хатыннар – тач шундый.

Фәния апа киткәч, бер яшь кенә апа килде. Анысының да исеме Фәния иде. Кычкырыпмы кычкырып җибәрсә дә, беркемнең дә кылы да селкенми иде. Озак тормады, китте ул. Комендант булып туарга кирәктер инде. 

«Аңа кияүгә чыгачаксың ,дисәләр, акырып көлгән булыр идем»

Тулай торакның тагын бер кызык һәм мөһим миссиясе бар – ул яшьләрне таныштыра, кавыштыра. Рания белән Ильяс Закариевларны Уфа тулай торагы парлы иткән. Алар 2013-2017 елларда бер тулай торакта яшиләр. Рания Ильясны армиядән көтә, ә 2020 елны туй итәләр. Тулай торак кавыштырган парның нәни уллары да үсеп килә.

Гомергә булмаганны бүлмәдәш кызлар белән егетләр генә тора торган 4нче этажга кәрт уйнарга мендек. Бергә торган кызларның төркемдәш егетләре яшәгән бүлмә бикле булды. Кире төшеп барганда, каршыбызга бер егет килеп чыкты. Сөйли дә сөйли, сөйли дә сөйли бу. Андыйларны «тел бете» диләр инде.

Үзләренең бүлмәләренә алып кереп китте бу безне. Безне кертте дә, үзе борылды да чыгып йөгерде. Бүлмәдә бер оялчан гына егет нишләргә белми басып тора. Без дә таптандык, таптандык та, чыгарга борылдык инде. Шунда ишек ачылды да, бер өер егетләр кереп тулды. Алар арасында Ильяс та булган, мин аны ул көнне күрмәдем дә. Бу егетләрнең кайсыныңдыр туган көне булган да, боларның шуны бәйрәм итеп кайтып килешләре икән.

Шунда берничә егет белән кәрт уйнадык та чыгып киттек. Икенче көнне шул егетләр безнең янга төште. Сөйләшеп утырганда, аларны эзләп, Ильяс килеп керде. Шул көнне танышып, сөйләшеп киттек. Бераздан языша башладык, көн дә урамда йөреп керә идек. Аларның бүлмәләрендә вайфай, үзенең ноутбугы бар. Шуннан көн саен кино карый идек. Тик ныгытып йөреп китмәдек инде.

Уку бетеп, дипломнарны яклагач, мине әти килеп алды. Авылдан алып килгән суыткыч бар иде. Шуны алып төшәргә дип, әти берәр егет белән сөйләшеп куярга кушты. Кемгә әйтим инде? Тулай торакта кеше дә калмаган иде ул чакта. Тоттым да Ильяска шалтыраттым. Йокысыннан уянып төште, булышты. Әти белән шунда таныштылар. Кайтканда әти сораша: «Кайдан соң? Кем соң? Аралашасызмыни? – ди. – Бик әйбәт егеткә охшаган», – ди. Без ул вакытта йөрмибез бит. Шунда «Ильяска кияүгә чыгачаксың» дисәләр, акырып көлгән булыр идем.

Икенче шәһәргә эшкә урнашып йөргәндә, Ильяс шалтырата: «Мин армиягә китәм», – ди. «Шулаймыни? Сине озатырга бара алмыйм инде», – дим. «Ярар, каршы алырсың», – ди бу. Чыннан да армиядә вакытта йөри башладык, көтеп алдым. 2020 елда өйләнештек.

Бу хакта тулырак: https://intertat.tatar/news/ber-almany-biska-bulgan-yakty-mizgellar-studentlar-kone-unaennan-tulai-torak-xatiralare-5857274