Җәен нинди һава торышы булачак?

 “Җылы һәм иртә яз булмады”

Быел Татарстанда метеорологик яз гадәти срокларына караганда соңрак килә. Һава температурасы ноль градус күрсәткеченнән тотрыклы рәвештә узып киткәч, чын яз башланачак. Әмма җылы, иртә яз булмады инде, диде профессор, КФУның география фәннәре докторы Юрий Переведенцев.

“Мартта антициклон булганда мондый һава торышы булып алды бездә, уңай температуралар да булды. Әмма хәзер без салкыннар килүне күрәбез. Әмма моның өчен аптырарга кирәкми, циркуляцияләр алмашы аркасында бу март аенда була торган гадәти хәл. Антициклон хакимлек иткәндә, аяз һәм кояшлы булды. Ә хәзер циклоннар чираты китте, алар Атлантикадан яки Урта диңгездән килә. Һава торышы тотрыксыз: көчле җил, кар, өем-өем болытлар. Температура һәм басым тирбәлеше күзәтелә”, - диде профессор.  

Юрий Переведенцев сүзләренчә, март әле кыш ае булып санала. Уртача тәүлеклек температура якынча -5 градусны тәшкил итә. Күпьеллык күзәтүләрдән чыгып караганда, Казанда язын температураның ноль градустан тотрыклы күчеше 31 марттан 2 апрельгә кадәр була, ә кар катламы 9-12 апрельдә эреп бетәргә тиеш.

Профессор әйтүенчә, һава торышының болай көйсезләнүе Татарстанда гына түгел икән. Хәзер бөтен дөньяда стихияле бәла-казалар арта һәм шушы күренешләр сала торган зур матди да елдан-ел арта бара. Әгәр элегрәк Бөтендөнья метеорология оешмасы начар метеокүренешләрдә елына якынча 150 мең кеше һәлак була дип әйткән булса, хәзер исә һава торышына алдан ясалган фаразлар аркасында бу сан кими. Стихияле бәла-казалар арта, ә кеше корбаннары кими.

“Март иң коры 3 ай исемлегенә керде”

Шулай да планетада глобаль җылыну дәвам итә. Бу безнең төбәктә дә күзәтелә. Әйтик, кышын бездә температура 10 елга якынча бер градуска күтәрелә.

“Әгәр мондый тизлек сакланса, инде бу гасыр ахырына ук кышлар ун градуска җылырак булачак. Җәйләр исә акрынрак – ун елга 0,5 градуска җылына. Ләкин бу темп сакланмаска да мөмкин”, - дип саный КФУ профессоры.

КФУның метеорология, климатология һәм атмосфера экологиясе кафедрасы доценты Тимур Әүхәдиев фикеренчә, быел март тискәре аномалия белән истә калачак. Язның беренче ае нормадан якынча 1,5 градуска салкынрак булды.

“Март иң коры айларның берсе буларак тарихка кереп калачак һәм явым-төшем иң аз булган 3 ай исемлегенә эләгәчәк. Шул ук вакытта кар ята башлаганнан бирле – 11 ноябрьдән башлап – явым-төшемнәрнең уртача күләме артыграк булган, явым-төшемнәр 25 процентка күбрәк яуган”, - диде ул.

Мартның беренче ике атнасында Казанда бер миллиметр да явым-төшем булмаган. Язның беренче аенда барлыгы 7 мм явым-төшем булган. Әмма, тулаем алганда кар катламы биеклеге быел 71 миллиметрга җиткән, бу исә климатик нормадан югарырак. Кар актив эри һәм хәзерге вакытта метеомәйданчыкларда аның биеклеге 44 см, бу да нормадан 10 сантиметрга биегрәк.

“Апрель җылы, ә июль салкынча булачак”

Юрий Переведенцев вегетация чорына да һава торышы фаразлары белән бүлеште. Вегетация чоры республикада 150 көн чамасы дәвам итә. Бу вакыт игенчеләргә һәм аграрийларга авыл хуҗалыгы белән уңышлы шөгыльләнергә мөмкинлек бирә. Соңгы елларда вегетация чоры җылына бара. Тәүлеклек температуларның язын 5-10 градустан күчеше иртәрәк, ә көзен соңрак күзәтелә башлады. Якындагы айларга һава торышы турында әйткәндә, Юрий Переведенцев озак вакытка ясалган фаразларның 60-70 процентка туры килүен искәртте.

“Россия Гидрометеорология үзәге фаразларына караганда, апрельдә безнең төбәктә уртача айлык температураның 1,5 градуска күтәрелүе көтелә. Апрель җылы булачак. Республиканың көнчыгыш районнарында явым-төшемнәр җитеп бетмәскә мөмкин”, - диде ул.

Безнең төбәктә май аенда температура һәм явым-төшемнәр нормада булыр дип фаразлана. Майда Казанда уртача тәүлеклек температура гадәттә 13,5 градус була, ә явым-төшемнәр 40-45 мм чамасы ява. Июнь аенда Казанда уртача тәүлеклек температура климатик нормада – 17 градустан бераз югарырак булыр дип көтелә. Явым-төшемнәр 60-68 мм чамасы явар дип фаразлана, яшен, көчле яңгырлар да булырга мөмкин.

“Июль исә салкынчарак булыр дип көтелә, температура климатик нормадан түбәнрәк – 20 градустан бераз гына югары булырга мөмкин”, - дип кисәтте КФУ профессоры.

Профессор әйткәнчә, күптән түгел – 2010 елда Казанда июль аенда уртача айлык температура 26,5 градус булган, бу нормадан 6,5 градуска югары. Бу җәйгә булган һава торышы фаразлары бераз үзгәрер дигән өмет бар.

Августта температура нормада – якынча 17 градус булыр дип фаразлана. Җәйнең соңгы аенда явым-төшемнәр 60 мм чамасы явар дип көтелә. Ә менә фаразларга караганда, сентябрь эссе булырга тиеш, температура климатик нормадан бераз югары булачак, явым-төшемнәр кытлыгы булырга мөмкин. Казанда сентябрь аенда уртача айлык температура якынча 11 градус, ә явым-төшемнәр – 50 мм.

Тулырак: Интертат сайтында