Моннан ике ел элек Утар Аты авыл җирлегенә Якутиядән бер хат килеп төшә

– Авылда өлкән яшьтәге кеше булгач миңа мөрәҗәгать иттеләр, – дип сөйләде Мөнир ага Касыймов. – Мин сүзнең кем турында барганлыгын чамалап алдым. Габдуллаҗан Фазылҗанов Бөек Ватан сугышында һәлак булган, аның исеме һәйкәлгә дә язылган. Авылда аңа туган тиешле кешеләр бар әле.

– Габдуллаҗан абый безгә туган тиешле, – ди Орнашбаш авылында яшәүче Фәрит Гомәров. – Аларның йорты безнең күршедә генә. Әнисе Габдуллаҗан абыйның кайтуын гомере буе көтте. Хәзер ул өй буш инде.

Якутиягә җавап хаты китә. Узган ел Орнашбашка Габдуллаҗан абыйның бер улы гаиләсе белән кайтып төшә. Быел икенче улы кайта.

– Бик тәрбияле, зыялы, укымышлы кешеләр, – ди Фәрит Гомәров. – Искитмәле очрашу булды бу!

Сугышта үлгән дип исәпләнгән Габдуллаҗан Якутиядә яшәгән, якут кызына өйләнгән, биш бала үстергәннәр. Балаларны татар дип яздырганнар.

– Әти бик тә  ихтирамлы кеше иде, – дип сөйләгән олы улы.

Шунысы гаҗәп, Габдуллаҗан абый балаларына беркайчан да кайда туганлыгы турында сөйләмәгән. Хәтта бу турыда әниләре дә белмәгән (белеп әйтмәгәнме?). Балалары әтиләре үлгәч аның документларын барлыйлар. Шунда хәрби билеты килеп чыга. Ә анда әтиләренең туган урыны ТАССР, Арча районы, Орнашбаш авылы дип язылган.

– Без әтинең  нигезен җимерек хәлдә тота алмыйбыз, киләсе елда анда кайткан чакта тукталырга кунак йорты салабыз, дип әйттеләр, – ди Фәрит Гомәров.

Бу юлларны укучылар аптырап утырадыр: ничек инде исән-сау булып Габдуллаҗан абый әнисенә хәбәр бирмәгән, туган якка кайтып килмәгән? Моның үз сәбәпләре булгандыр. Габдуллаҗан Фазылҗанов НКВД системасында эшләгән, җинаятьчеләрне эзләү бүлеген җитәкләгән. Шуңа күрә күп нәрсәне әйтеп бетерергә дә ярамагандыр. Габдуллаҗан абый туганнарын куркыныч астына куярга теләмәгәндер... Без бит әле аның әнисенә хәбәр бирмәгәндер, дип тә өздереп әйтә алмыйбыз. Әмма шунысы хак: якташыбыз Ватан алдындагы бурычын намус белән үтәгән.

Фәрит Гомәров Габдуллаҗан абыйның улларының Яңа елга Орнашбашка кайтачакларын хәбәр итте. Билет алып куйганнар инде.